|
|
Reumatyzm - mity i rzeczywistość
1. OBJAWY 4. LECZENIE - DZIAŁANIA DORAŹNE 5. A TO CIEKAWE ReumatyzmReumatyzm jest często używanym określeniem zarówno w języku potocznym, jak i przez lekarzy. Kiedy zadamy lekarzowi pytanie co ono oznacza, nie uzyskamy jasnej odpowiedzi. Ponieważ nie ma precyzyjnej odpowiedzi, ani konkretnej choroby, którą tym mianem się określa. Z fachowego punktu widzenia istnieją natomiast choroby reumatyczne. Nie jest to zatem jedna choroba, lecz kilka należących do tej grupy. Istnieje także nauka zajmująca się tymi chorobami zwana reumatologią. Specjalistów z tej dziedziny nazywamy reumatologami. Warto też zastanowić się co rozumiemy mówiąc np. mam reumatyzm, albo moja ciocia choruje na reumatyzm. Oznacza to zwykle zespół dolegliwości ze strony układu kostno-stawowego. Najczęściej są dolegliwości bólowe. Z rozwiniętych stadiach zapaleń stawów dochodzić może, do mniej lub bardziej zaawansowanych zmian upośledzających czynność ruchową stawów. Dokładny opis objawów można znaleźć w dalszej części opracowania. Aby łatwiej rozumieć dalsze opisy warto byłoby zapoznać się z budową stawu:
Zdaniem dr Bożeny Moskalewicz, Kierownika Zakładu Epidemiologii Instytutu Reumatologicznego w Warszawie, nieurazowe choroby układu ruchu są główną przyczyną wystawiania zwolnień lekarskich i orzekania o inwalidztwie. W 1990 roku dolegliwości reumatyczne stanowiły przyczynę 11% wszystkich nieobecności w pracy, a w 1995 już ponad 13%. Koszty społeczne chorób reumatycznych są ogromne i trudne do oszacowania. W Polsce nie przeprowadzano takich analiz. Amerykanie obliczają, że koszty te w ich kraju sięgają 65 mld dolarów rocznie. Do chorób o typie zapalnym należą między innymi:
Dalej nieco szerzej opisujemy 2 najczęstsze jednostki chorobowe stawów obwodowych. Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS)Opis chorobyChoroba rozpoczyna się bólem i obrzękiem jednego, rzadziej kilku stawów. Najczęściej zajęte są stawy rąk, kolanowe i stawy śródstopia. Na początku dolegliwości dotyczyć mogą tylko jednego stawu. Po kilku tygodniach zapalenie stawów przybiera postać symetryczną (stawy obu stron ciała). Na początku trwania choroby często występują stany podgorączkowe, chory ma poczucie ogólnego zmęczenia, traci apetyt. Ręce należą do części anatomicznych układu ruchu, w których zmiany są najcharakterystyczniejsze (opisane w dalszej części). Podstawowe objawyChoroba ta przebiega zwykle z okresami zaostrzeń i remisji (wycofania się objawów). Przewlekły postępujący proces zapalny błony maziowej, wypełniającej wewnętrzną część stawu, doprowadza do zniszczenia stawów i tkanek stawowych. Pierwszymi sygnałami są:
W początkowym okresie choroba obejmuje zwykle stawy nadgarstkowe i stawy drobne rąk i nóg. Pojawia się tzw. sztywność poranna stawów i mięśni (utrzymująca się ponad 60 min). Chorzy mogą też odczuwać w godzinach nocnych mrowienie i drętwienie pierwszych trzech palców. Rozwój schorzenia doprowadza do zniekształceń w stawach. W stawach drobnych stóp pojawiają się podwichnięcia (tzw. palce młoteczkowate), mogą tworzyć się halluksy
(krzywe paluchy) i modzele (zgrubienia naskórka). W zaawansowanej chorobie dochodzi do deformacji stawów międzypaliczkowych, przykurczy i wysięków w stawach łokciowych.
Proces zapalny może też dotyczyć stawów
biodrowych, powodując ograniczenie ruchomości, nieprawidłowy sposób chodzenia,
bóle w pachwinie, krzyżu, pośladkach. Jeśli zostanie zniszczona głowa kości
udowej i panewki, konsekwencją może być kalectwo.
Rozwój procesu zapalnego w tej chorobie doprowadza do zniszczenia chrząstki, powierzchni stawowych kości, uszkodzenia więzadeł, powodując trwałe zniekształcenia. Przyczyny powstawaniaWłaściwie specjaliści nie potrafią udzielić jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, co wywołuje to schorzenie. Mogą tu mieć znaczenie czynniki genetyczne (występowanie tej choroby w rodzinie) i hormonalne, a także palenie papierosów oraz długotrwałe napięcia nerwowe. Sposoby leczeniaW reumatoidalnym zapaleniu stawów stosuje się:
Mało doceniane bywa niezwykle istotne i skuteczne jest nacieranie preparatami „rozgrzewającymi”. W tej roli doskonałe efekty przynosi zastosowanie złożonych preparatów do nacierania i masażu, zwłaszcza serii preparatów Alpa Medical - ReumoTerapia. Zastosowanie tych preparatów zapobiega pogarszaniu się stanu ogólnego, ale przede wszystkim łagodzi dolegliwości subiektywne (ból, zesztywnienie). Skuteczność stosowania tych preparatów podnoszą zabiegi rehabilitacyjne, a zwłaszcza masaże z użyciem preparatów Alpa. ProfilaktykaNie ma jednoznacznych sposobów, których zastosowanie uchroniłoby nas przed wystąpieniem RZS. Wprawdzie potocznie przyjmuje się, że do czynników sprzyjających powstaniu choroby można przyjąć „wilgoć” i zimno. Trudno znaleźć nie budzące wątpliwości potwierdzające te przypuszczenia. Niewątpliwie jednak, ze względu na specyfikę przebiegu choroby (powstawanie przeciwciał przeciw własnym tkankom), ochrona przed częstymi przeziębieniami może mieć wpływ na rzadsze „alarmowanie” systemu obronnego. Rzadziej powstają przeciwciała, a ta właśnie teoria przeciwciał krzyżowych skierowanych zarówno przeciw drobnoustrojom i własnym tkankom, jest najczęstszą podstawą dyskusji o powstawaniu choroby. Jakie zalecenia można zatem przedstawić aby spróbować uchronić się przed powstaniem zapalenia stawów?
Życie codzienneMoże się okazać, że w miarę rozwoju choroby zwykłe, codzienne czynności zaczynają sprawiać kłopoty i coraz trudniej jest je prawidłowo wykonać. Przystosowanie się do zmian nie jest łatwe i nie trwa krótko. Jest to powolny, ciągle zmieniający się proces, postępujący zgodnie z rozwojem choroby. Ale tylko od chorego zależy, czy będzie chciał stawić czoła tym narastającym trudnościom - może wiele sam uczynić w tym kierunku. Nie należy starać się na siłę wrócić do stopnia sprawności, jaki był przed chorobą -przy systematycznym leczeniu i rehabilitacji - wszystko przyjdzie z czasem, choć może okazać się niemożliwe odzyskanie całkowitej sprawności - należy starać się wtedy wykorzystać swój czas i energię na przystosowanie do zmian w trybie życia. Warto prosić o pomoc, jeśli jest ona potrzebna. Nie wolno mieć pretensji do swojego organizmu, jeśli nie działa tak, jak potrzeba. Trzeba pamiętać, że nie tylko choroba zmniejsza sprawność fizyczną, z każdym dniem człowiek starzeje się i stopniowa utrata sił witalnych i sprawności jest nieuchronnym procesem, który dotyka każdego człowieka.
Chory z przewlekłą chorobą reumatyczną
wymaga stałej opieki lekarskiej, ale głównie od niego samego zależy, na ile
pozwoli chorobie zmienić jego życie prywatne i zawodowe, w jaki sposób poradzi
sobie z problemami, jakie niesie choroba. Wiele korzystnych zmian i usprawnienie
prac domowych można osiągnąć najczęściej niewielkim kosztem. Czasem istnieje
szansa wykorzystania możliwości nieuszkodzonych stawów zamiast zniszczonych.
Nierzadko można zastosować odpowiednio skonstruowane przyrządy i urządzenia
będące w szerokiej sprzedaży, albo w sklepach rehabilitacyjnych, lub tworzone na
zamówienie (dostosowane do konkretnych potrzeb), umożliwiające zastąpienie
czynności upośledzonego stawu. Dużo zależy od własnej inwencji i pomysłowości, i
tylko od chorego zależy, w jaki sposób dostosuje swoje mieszkanie i miejsce
pracy tak aby korzystanie z niego sprawiało jak najmniej wysiłku i zajmowało jak
najmniej czasu. Poniżej podano przykłady sposobów adaptacji niesprawnych kończyn
do prac i obowiązków domowych i zawodowych.
Chory powinien odżywiać się prawidłowo - tzn. dbaj o różnorodność diety, unikaj spożywania nadmiernej ilości tłuszczów i cukru, słodyczy. Powinien jeść dużo warzyw, owoców, białego mięsa, ryb, produktów mlecznych i zbożowych. Należy pamiętać, aby utrzymać wagę ciała w granicach normy, być może będziesz musiał schudnąć, aby zmniejszyć obciążenie stawów. Jeśli nie wiesz jak to zrobić, zasięgnij porady lekarza albo dietetyka. Sztywne stawy, które nie są ćwiczone, sztywnieją jeszcze bardziej. Ćwiczenia zapobiegają temu zjawisku, a także zmniejszają stopień ich zesztywnienia. W wielu łagodnych przypadkach przewlekłych chorób stawów, ćwiczenia odgrywają kluczową rolę w procesie leczenia. Prawidłowe ćwiczenia zmniejszają ból, napięcie mięśniowe, ale źle dobrane lub wykonywane mogą pogłębić uszkodzenie stawu i pogłębić dolegliwości. Jak już wspomniano, część ćwiczeń można wykonywać w domu. Jeśli stawy są bolesne, obrzęknięte, ocieplone, wskazany jest bezwzględny spokój. Najlepiej zaprzestać na ten czas wykonywania ćwiczeń, albo wykonywać je w stopniu minimalnym. Bardzo ważna jest ciągłość, regularność i systematyczność wykonywanych ćwiczeń. Tylko dzięki nim można zachować sprawność fizyczną i dobrą ruchomość stawów. Jeśli istnieje taka możliwość, warto przyłączyć się do grupy osób ćwiczących razem. Wykonywanie ćwiczeń w grupie lepiej wpływa na systematyczność i stymuluje do pełniejszego wysiłku. Staraj się zachować spokój i odprężenie psychiczne. Możesz z tym celu nauczyć się korzystać z odpowiednich technik relaksacyjnych (np. jogi, ćwiczeń oddechowych). Myśl pozytywnie. Wiara w sukces i optymistyczne podejście do życia jest podstawowym czynnikiem warunkującym skuteczne radzenie sobie z problemem. Choroba może budzić niepokój, lęk, przygnębienie, depresję. Próbuj odnaleźć źródło złych uczuć. Nie wszyscy potrafią poradzić sobie z tymi emocjami. Dlatego, jeśli uważasz, że potrzebujesz wsparcia psychicznego - poszukaj osób, które wspomogą Cię w trudnej chwili - może to być rodzina, przyjaciele, inny chory, lekarz, psychoterapeuta lub psycholog. Znajdź kogoś, kto Cię cierpliwie wysłucha - jeśli wyrzucisz z siebie gniew i żal, choroba może stać się mniej straszna i przygnębiająca. Czasem frustracja jest tak wielka, że sama psychoterapia nie wystarcza - nie wstydź się wtedy zwrócić o pomoc do lekarza - być może potrzebujesz środków farmakologicznych pomagających zwalczyć problemy związane ze sferą psychiczną. Problemy natury socjalno-bytowej możesz rozwiązać sam, ale masz także możliwość i prawo skorzystania z usług służb socjalnych. Pracownicy socjalni i środowiskowi dysponują dużym doświadczeniem i często posiadają gotowe rozwiązania zaistniałych problemów Choroba zwyrodnieniowa stawów obwodowychOpis chorobyNajczęściej występującymi postaciami zwyrodnienia stawów obwodowych są:
Proces zwyrodnieniowy kości dotyka najczęściej dużych stawów, w 25-40% przypadków stawów kolanowych, w podobnym stopniu stawów biodrowych. Zmiany chorobowe mogą także pojawiać się w kręgosłupie czy w niektórych stawach rąk. Ze względu jednak na rolę, jaką spełniają stawy biodrowe i kolanowe, zwyrodnienie ich może doprowadzić do ograniczenia ruchomości lub wręcz inwalidztwa. Choroba zwyrodnieniowo-zniekształcająca stawów biodrowych (koksartroza)Koksartroza (z łacińskiego coxarthrosis) polega na stopniowej destrukcji chrząstki stawowej, która traci swoje właściwości amortyzujące i zmniejszające tarcie powierzchni stawowych kości. W rezultacie powstają nierówności na powierzchniach stawowych, a na ich brzegach pojawiają się wyrośla kostne. Stopniowo dochodzi do ograniczania ruchomości stawu biodrowego i ograniczenia możliwości chodzenia. Ból występuje nie tylko podczas poruszania się, ale również w czasie spoczynku (nierzadko też w nocy). Choroba trwa zwykle wiele lat, a objawy narastają stopniowo z różną szybkością. Choroba może dotyczyć jednego lub obu stawów biodrowych. Jeżeli chory w przeszłości nie przechodził żadnej choroby stawu biodrowego, ani nie doznał urazu tego biodra, a mimo to rozwinęły się zmiany zwyrodnieniowo-zniekształcające - mówi się o koksartrozie pierwotnej. Przyczyny jej powstania nie są dokładnie poznane. Istniejące hipotezy dotyczące etiologii (powstawania) koksartrozy pierwotnej podkreślają znaczenie zmiany składu chemicznego i właściwości fizycznych płynu stawowego, które powodują upośledzenia odżywiania chrząstki stawowej i zwiększenie tarcia powierzchni stawowych, zaburzenia ukrwienia stawu, mikrourazy prowadzące do złamań beleczek kostnych w warstwie podchrzęstnej głowy kości udowej i panewki stawu biodrowego. Czasami ewidentną przyczyną koksartrozy jest przebyty uraz, bądź choroba stawu biodrowego. Nazywa się to koksartrozą wtórną. Koksartroza wtórna występuje znacznie rzadziej niż koksartroza pierwotna. Rozpoznanie choroby opiera się na dokładnie zebranym wywiadzie od chorego, badaniu klinicznym chorego i zdjęciach radiologicznych stawów biodrowych. Choroba zwyrodnieniowo-zniekształcająca stawów kolanowych (gonartroza)Zwyrodnienie stawu kolanowego występuje częściej u kobiet, zwłaszcza starszych i otyłych. Podstawą do rozpoznania choroby zwyrodnieniowej jest ból w stawie i jego okolicy nasilający się przy ruchach, przy wstawaniu, przy schodzeniu po schodach, w czasie noszenia ciężkich przedmiotów i ustępujący w spoczynku Podstawowe objawyObjawy we wszystkich przypadkach są do siebie podobne. Zaliczyć do nich możemy:
Przyczyny powstawaniaNajczęstszymi przyczynami wystąpienia dolegliwości ze strony tych stawów są nieprawidłowości zarówno anatomiczne (wady wrodzone), jak i nabyte (urazy). Do urazów zaliczyć również możemy przeciążenia, jakim poddawane są powierzchnie stawów w wyniku nadmiernej ich eksploatacji (np. u sportowców choćby tzw. „łokieć tenisisty” lub u osób z nadwagą). W części przypadków przyczyny powstałych zwyrodnień stawów nie da się łatwo określić. Niewykluczony jest czynnik wrodzony. LeczenieGłównym sposobem leczenia jest stosowanie przeciwbólowych niesterydowych leków przeciwzapalnych. Jest ono skuteczne do czasu, kiedy nie wykształci się tolerancja na kolejne leki. Zarówno ich zmiana, jak i zwiększanie dawek przestaje być skuteczne. W początkowym okresie choroby zwyrodnieniowej kolan i bioder leczenie można rozpocząć od miejscowego stosowania leków przeciwbólowych w postaci maści i żeli wcieranych w skórę 4-5 razy dziennie (tym częściej, im grubsza jest warstwa tłuszczu i mięśni wokół stawu). Szczególnie zalecanym z tej grupy jest preparat Alpa Medical – ReumoTerapia (krem) do nacierania 3 - 4 razy dziennie. Nacierać wyciskając jednorazowo 1-2 cm preparatu na rękę. Powinny być stosowane także ćwiczenia pod opieką specjalisty z zakresu rehabilitacji. ProfilaktykaWprawdzie nie ma sposobu trwałego zapobiegania lub wyleczenia choroby zwyrodnieniowej stawu biodrowego i kolanowego, ale odpowiednie leczenie zachowawcze może zmniejszyć ból, utrzymać lub nawet zwiększyć zakres ruchów w stawach i ograniczyć kalectwo.
Życie codzienneLaski i kule Prawidłowe używanie laski (zawsze w ręce po stronie przeciwnej względem chorego stawu biodrowego czy zwyrodniałego stawu kolanowego) lub kuli łokciowej (zawsze po stronie chorego stawu) zmniejsza obciążenie stawu i w konsekwencji zmniejsza dolegliwości bólowe oraz poprawia sprawne poruszanie. Laski muszą mieć odpowiednią długość - u człowieka stojącego z opuszczonymi swobodnie rękami szczyt zakrzywionej rękojeści laski powinien znajdować się na poziomie linii zgięcia dłoni. W przypadku nierównej długości nóg, korzystne jest noszenie wkładek korekcyjnych dobieranych w zakładach ortopedycznych po wydaniu przez lekarza odpowiedniego zlecenia. U chorych ze zwyrodnieniem i niestabilnością kolana pomocne bywa noszenie lekkiej plastikowej łuski stabilizującej, zwanej tutorem (dostępna także w punktach zaopatrzenia ortopedycznego po wystawieniu wniosku przez lekarza konsultującego).
O ile trudno radzić osobom z zaawansowaną chorobą zmianę mieszkania tak, by nie było konieczności pokonywania wielu schodów, o tyle stosunkowo łatwo zastosować proste przeróbki w domowych sprzętach codziennego użytku, które pozwolą na funkcjonowanie bez bólu. Sprzęt pomocny w samoobsłudze to podwyższony sedes, wysięgniki do zakładania skarpet i pończoch oraz uchwyty w ścianie łazienki czy ubikacji ułatwiające siadanie i wstawanie z wanny. REUMATYZM – warto wiedziećNazwa "reumatyzm" to ponad 100 różnych chorób o charakterze
przewlekłym. Charakteryzuje je ból odczuwany w obrębie stawów, mięśni i kości,
jego bezpośrednią przyczyną jest najczęściej stan zapalny. Z początku bóle
występują od czasu do czasu, ale jeśli się to zlekceważy, bolą coraz częściej i
coraz bardziej, po czym stopniowo sztywnieją. Słabnie też siła okolicznych
mięśni. 1. OBJAWY
2. PRZYCZYNY POWSTAWANIA stany zapalne, np. paciorkowcowe infekcje gardła,
częste przeziębienia, próchnica i choroby przyzębia, przewlekle stany zapalne
układu moczowego Skłonności dziedziczne, 3.PROFILAKTYKA – diagnostykaW profilaktyce chorób reumatycznych najważniejsze są przede wszystkim: prawidłowa masa ciała prawidłowe żywienie, umiarkowana aktywność fizyczna unikanie niepotrzebnego noszenia ciężarów), wyleczenie powstających i przewlekłych ognisk zakażenia badania krwi – kontrola OB. rentgen tych części ciała, w których pojawił się ból konsultacja ortopedyczna, chirurgiczna, neurologiczna i okulistyczna.
4. LECZENIE - DZIAŁANIA DORAŹNELeki niesterydowe przeciwzapalne ( NLPZ-ty) – zawierają salicylany, ibuprofen, naproksen, ketoprofen, diklofenak, indometacyna ) posiadają działania niepożądane! Terapie Naturalne Zażywanie preparatów zawierają złoto lub hormony kory nadnerczy, hamujące rozwój tej choroby i łagodzące dolegliwości. Stosowanie zewnętrzne kremów i żeli Alpa Medical Fizykoterapia - leczenie ciepłem i zimnem oraz polem elektromagnetycznym i laserem Kinezyterapia - ćwiczenia, poprawiające ruchomość stawów, zmniejszające ból i rozluźniające przykurcze, pobudzające ukrwienie dzięki czemu chore miejsca są lepiej odżywiane i szybciej się regenerują. Terapia zajęciowa, ćwiczenia w basenie w wodzie o temp. 32-34 st. C oraz taniec 5. A TO CIEKAWEKobiety są 4 krotnie bardziej podatne na reumatyzm niż mężczyźni !!! Reumatyzm u nastolatków |